Saturday 18 April 2020

Waa maxay sababta ka danbaysa in Dowladaha Afrika lagu tijaabiyo Talaalka?

Saynisyahanadu waxay inta badan isku dayaan in ay caawiyaan wadankooda iyagoo gacan buuxda ka helaya Bulshadooda.

Talaalada waxaa inta badan lagusoo farsameeyaa wadamada Horumaray waxaan maalgaliya Ganacsato iyo dowladdo.

Tusaale ahaan Bilgate waxuu maal galiyey in ka badan 10 Baaritaano lagu sameenayo talaalka cudurka Kovid19 kaas oo lagu diyaarinayo goobo kala duwan iyo Wadamo kala duwan.

Waligaa ma aragtay mase maqashay bilyaneer afrikaana oo maal galiyey Cilmi baaris faaiido u leh Qaarada iyo Caalamkaba, Jawaabta adaan kuu daayey.

Asbuuc ka hor dhakhaatiir soomaali ah baa sameeyey Jeermis dile ay si wanaagsan u diyaariyeen waa aqoonyahanada Jaamacada PSU, waxyaalaha ay ka cabanayeen oo niyad jabka kugu ridaya waa in aysan helin Taakulo ay kusii hormarin karaan ikhtiraacooda si ay bulshada uga faaiidaysato, meeye Ganacsatadii Soomaliyeed iyo khaasatan kuwii reer puntiland ee Dariska la ahaa jaamacada.?

Adoo ka jawaabaya su'aashaan ma kula tahay in Talaalka lagu tijaabiyo ninkii sameeyey ee Bilgate ama shacabka dalkiisa hadii aad booskooda joogi lahayd mise waxaa haboon in lagu tijaabiyo Qaaradaha iyo dowladaha aan waxba ku darsan Baaritaankan, rabana iney ka faaiidaan mustaqbalka ?

Ogow saynisyahanku waxa uu qiimo ku leeyahay waa dadkiisa iyo dalkiisa, mana jiro saynisyahan ogolaanaya in dalkiisa lagu tijaabiyo wax uu uquuri waayey in uu naftiisa ku tijaabiyo.

Waa Hubaal in aad kolka hore Xanaaqaysid markaad maqashid waxaa talaalkaan lagu tijaabinyaa Africa laakiin waxaad Qaboobaysaa marka aad xaqiiqada aragtid.

Mid kamida madaxdeena ayaa laga yaabaa inuu Xaday lacag lagu samayn karay in ka badan 40 Baaritaan oo kala duwan.

Cadaanku waxay baxsheen dhaqaalihii lagu samaynlahaa talaalka, sidaa darteed ma waxaad ka sugaysaa iney hadana Dadkooda ku tijaabiyaan kadibna hadii uu shaqeeyo ay madowgu ka faaiidaysataan waad kaftamaysaa !

Laba asbuuc ka hor baa dhakhtarada Isbaanasha usoo jeedisaya dowladeeda in ay caafimaad u doontaan Qolyaha kubada cagta cayaara oo asbuucii malaayiinta u Qaata mushaar ahaan, dabcan waxay tusaysay in badqabka bulshadu ka muhiimsanyahay madadaalintooda.

Waxaan mowduuceena kusoo gaabinayaa waa in aad bulshada wax kusoo kordhisaa hadii kale ogow adigaa siyaado ku ah.

Dowladaha Afrikaanku Hadii aysan heesi karin waa in ay sameyaan Qoobka cayaar, hadii aysan aqoon qoob ka cayaarka waa in ay isku dayaan sida loo sacabiyo , hadii aysan aqoon sida loo sacabiyo waa in ay madaxa ruxi karaan, hadii ay ku adkaato madax ruxistu, waa in ay ogolaadaan in madaxa loo ruxo si ay cayaarta uga qayb qaadataan.

Mahadsanid.

Friday 9 October 2015

wax ka baro khayraadka dhulkeenu qaniga  ku yahay 

Fooxu guud ahaan waa xabag dhir gaara ka baxda  si yaabo badana loo isticamaalo , magaca guud ee xabagta fooxa loo yaqaan waa BEEYO ,  hasa ahaatee marka magaca xabag oo dhan guud ahaan  kulmiya  marka shaqadeeda  iyo habka loo beero lagu daro waa  XIJI.Dadka beeyada beera iyaga waxaa loo yaqaan beeyeesato .

Beeyadu waxay ka baxdaa dalka soomaaliyeed geestiisa waqooyi bari dhulka imminka loo qayaan PUNTLAND , dhirta beeyadu ka baxdo iyada waxaa loo yaqaan MOXOR  .
Geedka labaad ee isagu xabagta bixiya waxaa loo yaqaan MAYDDI.

BEEYADAU marka hore waa dareere  caanaha ciirta ah u eg oo CANANNO la ya yidhaahdo,hasa yeeshee marka ay angagto  ayey is qabsataa  oo noqotaa xabag.

Sidaa darted marka geedka beeyada ah la beerayo waxaa la dhaawacaa ama  la qoomaa  geedka jirridiisa halkaas oo canannadu dibada usoo dixato  dabadeedna mudo laba  todobaad ah ayaa la daayaa , kaa waxaa la yidhaahdaa  JAF-HORAAD.
Mar labaad ayaa qoomihii hore la dhaawacaa si ay cananno badan u keenaan   kaana waxaa la yidhaahdaa JAF-DANBEED  , ka dibna waxaa la daayaa ugu yaraan laba bilood ,  dabadeedna xabagtaa la guraa.
Alaabta geedka lagu qoomo oo marka danbe xabata lagu fujiyo waxaa la yidhaahdaa  MANGAAF

Xijigu waxa uu u kala baxaa  dhowr qaybood waxaana ka mida
1 . Luubaan ka : oo ah xabagta moxortka oo soocan  midabkiisu waa cadaa aad buuna u udgoonyhy.
2 . Foox : oo ah jirifta beeyada oo xabag yaryarina ku dheg dhagantahy, noocaas isaga ah waa la shidaa wax kale laguma qabsado

3 .Maydii :  waa xabag soocan oo lakab lakab isku qabsata  geedaka maydigu waa nooca ugu qaalisan xijiga oo dhan  waxaan laga sameeyaa alaabo badan .


TIXRAAC.
1.KHAYRAAADKA DALKEENA 
2.AFSOOMAALI - WASAARADA WAXBARASHADA


W/Q : cabdirisaaq Axmed Daahir Warsame ( Mucaad)

Monday 5 October 2015

Dagaalka ugu culus oo maanta dunidu ku jirtaa waa kan ku salaysan afkaarta , in ay guulaystaan waxa aad aaminsantahay waa tan kaa dhigaysa in aad tahay hugaamiye dhaba . Guuldaraduse waxaa kuugu filan in aad noqoto xanbaare fikrado lagu shubay oo aysan ka dhaadhacsanayn ulajeedkoodu . dadka iyaga oo indho qudha wada leh oo isku mida hadana ma jiraan laba shaqsi oo isku si wax u arka.
Cabitaanada qaari awood uma lahan in ay ku haraad tiraan cunooyinka qaarna kuma dharjin karaan , dariiq kastana maahan kan ku gaarsiinaya halka aad rabto , fikradaha qaarna maahan kuwo ku siinaya Natiijada saxda ah .
Waxyaalaha ugu wayn ee kugu kalifa in aad xambaarto qof kale fikirkiisa waa un jahli iyo ina adeerkiis ; kuwaa ku odhanaya shaqsi hebel baa saas qaba , kuwo kalana shiikh hebel waxa uu aaminsanyhy .... Iwm ; ogow se kuwaase waa dhabarjabiyayaal raba in u ay kuu loogaan cadowgaaga Adigoon irdhayn diintaada aaasayna dhaqankaaga , ayaad naqon kartaa shaqsi isku filnaansho ka gaaray fikirkiisa .
Afkaarta caalimka carbeedi maahan mid ka ajar badan kuwa reer galbeedka . Fasax fikirka maskaxdaada fadhiya .
Cabdirizaq axmed-dahir ‪#‎mucaad‬
Guuldarada ma jecli innaba lkn waxaan madaxa iyo maankaba u ruxaa marka la iiga sheekaynayo dadkii noloshooda guulaha ka gaadhay.
Waan ogsoonahy in uu san jirin shaqsi u darban guuldaro laakiin waxaan aaminsanahy in aysan jirin ashkhaas lagu xudumy guul iyo guuldaraba.
Muuminka waxa ku dhaca oo dhan waa khayr haduu guulaysto iyo haduu guuldaraystaba sida diintu noo sheegtay .
Hadaad guulaysato Rabbi baad mahdin haday kuu noqonwaydanna wixii Illahy kula rabay bay noqon. ILLAHY adoomadiisa xumaan lama doono iyaduna waa bishaaro kale ee dhab u xasuusnow.
Kubbadu waxay sara u kacdaa marka lagu dhufto dhulka si sidaas la mida falaarta hadii aadan xargaha dib loogu celin ma tiigsato kobtaad la rabtay . Aaan si kale u dhahee guuldaraduba waa awood hilin cad u jeexaysa guusha ..
Xasuus macno ii samaysay!
Xilligii aan ku jirnay waxbarashadii dugsiyada ‪#‎hoose‬ waxay macalimiintu nagu canaanan jireen in aan wax ku qorno oo isticmaalno ‪#‎Qalin_rasaas‬. Si hadii aan u khaladano aan u masaxno si fudud.
markii aanu ka gudubnay heerkaas hoose waxaan qaadanay ‪#‎Qalin_khad‬ , imminka waxaan iska Ilaalinaa in aan khaldano sabtoo ah waa adkaanaysaa si loo tirtiro
sir qarsoon
Waligaa ma iswaydiisay sababta soomalidu ay magacyadooda uga lamaaneeyaan amaantu sida ‪#‎xawo‬-luul , ‪#‎maxamed‬ cade , ‪#‎qaali‬-qalanjo ,‪#‎kowsar‬- dheeman Iwm.?
Waxaa doorwayn ka ciyaara baan odhankarnaa xadaarad la'aanta haraysay soomaalida oo ah dad in badan la daalaa dhacayey jahli ayna ku yartahay ilbaxnimadu.
hadii aadan naynaas qurux badan samaysan waxaad khatar ugu jirtaa in lagugula kufo mid raadwayn ku reebta noloshaada , insaanka waxaa farxad u ah oo uu kugu jeclaanayaa in aad ugu yeedhto magaciisa ugu yaraan hadii aad xoogaa amaana ku dartana Guul, lkn kawaran hadii qof midabkiisa iyo qaabdhismeedkiisa kalsooni xumo ka haysay aad ugu yeedhto oo aad ku lamaaniso magaciisa , haday gabar tahay soo kharashkeedii oo dhan soo siisanmayso waxyaalaha la isku qurxiyo , Hadii uu wiilyahay shinbirku ka duulimaayo.
Suudaanta waa dad asal ahaan aad u madow waliba madow siyaado ah foolxumo haday noqotana tartan ku gali kara ( qaarkood) lkn waxay ku cayntaan ilbxanimada facawayn oo ay intaas harsanayeen , marka uu rabo in uu tilmaamo shaqsi madow waxa uu si sahalan kuu odhanayaa tusale ahaan ma aragtay ninkii cagaarnaa (zool akhdaraani ) .
Markaad ku cusubtahay wadanka waad ku yara wareeraysaa lkn markaad la qabsato waxaad gaaraysaa heer aad shaqsi foolxun ku odhan karto Aabihii quruxda.
Muujinta iyo dhiiranaanta in aad isku kalsoontahy waa tan kaliya oo ku siinaysa moral wanaagsan.
Kalsoonida xooggani qofka waxay gayaysiisaa inuu noqdo qof hal abuur leh, khatarahana waajihi kara.
Adiga soomali ahaan waxaa kula gudboon hadii aadan qofka magaciisa ama midka amaanta ah uu jecelyahy aadan ugu yeerayn in aadan u gaysan garaafo.
Kalsoonidu waa ibbofurka qabsashada waxkasta iyo dhaqaajiyaha doonista nafta .Hadii aadan lahayn kalsooni way kugu adkaanaysaa in aad qiimayseo awood gudeedka Illahy ku siiyey .
Qofka aad tahay waa dhadhanka dhabta ah ee jiritaankaaga iyo ahaanshahaaga . Jiritaankaaguna waxa uu noqonkaraa sadex mid uun , mid ruuxeed , mid maskaxeed, iyo mid dareen ama jidheed......
Dhiirigalinta bani aadamka aad dhiiri galiso waxay ka dhigantahy kicinta dareemayaasha awoodaha u leh in ay cariyaan unugyada ku shaqso leh dareemida shakhsiyadaada .
Mohamed Quruf Oo ah tababare nololeed mar uu sharaxayey qiimaha ay kalsoonidu leedahay waxaa uu yidhi
""Shaqsi bilaa kalsooni ahi waxa uu ka dhiganyahy Gaari bilaa shidaal ah , macquul noqonayso in uu socdo , xitaa hadii aad riixdo inbadan gaari karimaayo halka ay tiigsadaan kuwa la mid ka ahi "
Ku kalsoonow naftaada waa isticmaal awoodaha tirro beelka ah ee Illahy kugu manaystay .
Lucky Aadan Yuusuf Cooraaf hal abuurad Da' yar oo aan aad xushmeeyo mar ay la hadlaysay hablaha dhigeeda ah oo ay hareeyeen kalsooni darada ay ku qabaan midabkooda dahabiga ah baan ka hayaa eryadaan cajiibka ah ..
Dhili maayo dushayda
Siibi maayo dubkayga
Diidi maayo habkayga
Daayin caasiyi mayo
Waxay diintu nacayso
weligay dugsan maayo
.....
Cabdirisaaq sh axmed dahir (mucaad)